Sáng 13/2, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. Các luật, Nghị quyết này có nhiều nội dung quan trọng phục vụ yêu cầu của quá trình tinh gọn, sắp xếp bộ máy.
Nâng cao hiệu quả bộ máy để đất nước phát triển
Phát biểu tại thảo luận Tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, chủ trương của Đảng về tinh gọn, sắp xếp bộ máy được Nhân dân, các cơ quan và Quốc hội đồng tình, ủng hộ; tổ chức triển khai thực hiện nhanh, hiệu quả. Điều này cho thấy chủ trương đúng, đáp ứng mong đợi của người dân.
Mục tiêu tinh gọn bộ máy không chỉ là giảm chi phí, tiết kiệm ngân sách, mà quan trọng hơn là hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước, đưa đất nước phát triển. Theo Tổng Bí thư, nhiều chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Quốc hội, của Chính phủ được tổ chức thực hiện nhưng chưa đạt được yêu cầu, chỉ tiêu, định mức, chưa đáp ứng được nhu cầu, mong muốn của nhân dân, phải chăng đây là ở khâu tổ chức thực hiện?
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên họp tổ sáng 13/2
Muốn đất nước tồn tại và phát triển, bên cạnh việc giữ vững an ninh, chủ quyền, thì nhiệm vụ rất quan trọng nữa là phải có tăng trưởng. Tăng trưởng không chỉ thể hiện ở con số phải gắn với nâng cao đời sống người dân, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của người dân tất cả các lĩnh vực, từ xã hội đến y tế, giáo dục, văn hóa… “Đấy là hiệu quả của nhà nước. Hiệu quả không thể nói là tôi tăng trưởng như thế này, mấy con số thế kia”, Tổng Bí thư nói. Chính vì vậy, mục tiêu đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả nhà nước là để phát triển đất nước, đời sống của người dân được đảm bảo.
Để đạt được mục tiêu này, theo Tổng Bí thư, trước hết là mô hình tổ chức bộ máy. Thứ hai hệ thống quy định pháp lý, pháp luật để bộ máy nhà nước và toàn dân thực hiện một cách đồng nhất. Thứ ba là bố trí đội ngũ cán bộ để nâng cao hiệu lực, hiệu quả, đảm bảo thực thi pháp luật đúng quy định.
Hiện nay, chúng ta đang thực hiện từng bước lộ trình này. Mô hình tổ chức bộ máy sắp xếp lại đã cơ bản được đồng tình, từ Trung ương, Quốc hội, Chính phủ đến chính quyền địa phương và nhân dân. Sau đó là xây dựng hệ thống pháp luật, nội dung chính mà Quốc hội đang bàn tại Kỳ họp bất thường này.
Tổng Bí thư chỉ rõ, từ nhiều năm nay, Nghị quyết Trung ương đã chỉ rõ bộ máy còn cồng kềnh, hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả. Nếu để sau Đại hội tới đây mới tính đến chuyện cải cách, sắp xếp lại bộ máy thì sẽ rất vướng, khi các Nghị quyết đã được thông qua. Do đó, thời điểm hiện nay là thời cơ vàng để chúng ta bắt đầu cải cách.
Theo Tổng Bí thư, mỗi giai đoạn, mỗi đường hướng phải có một bộ máy phù hợp để thực thi. Nếu cứ bó cứng không thể có những thay đổi kịp thời. Do đó, hàng năm và mỗi nhiệm kỳ chúng ta phải liên tục có các kiểm điểm, đánh giá, và từ đó nghiên cứu về các vấn đề hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, thay vì việc cứ bằng lòng với những gì đã có.
Chẳng hạn, Tổng Bí thư nêu ví dụ, “Tại sao ngân sách chúng ta có tiềm lực như thế mà không phát triển được. Đầu tư công tại sao khó khăn, nhà nước có tiền mà không tiêu được. Vì sao hệ thống luật lệ cứ phức tạp như vậy, phải đủ các quy định mới tiêu được tiền. Địa phương này muốn hỗ trợ địa phương khác không được, hợp tác đầu tư công công không được, công tư cũng không được, tư tư lại càng không được nữa. Như vậy thì phối hợp làm sao, nguồn lực xã hội như thế nào?”. Tất cả những vấn đề này, khi rà soát lại thì tất cả đều là theo một kế hoạch, Tổng Bí thư chỉ ra.
Bởi trên thực tế, đầu nhiệm kỳ Quốc hội đã phân bổ hết vốn cho cả nhiệm kỳ và hàng năm, trong khi con số đó không thực tế. Hằng năm còn có khoản tăng thu và nhiều thứ khác nhưng đầu nhiệm kỳ vẫn phải phân bổ, sau đó phát sinh lại phải trình lên Quốc hội để điều chỉnh. “Đồng nào đi mua muối là phải mua muối, đồng nào mua gạo là phải mua gạo… Ông lấy tiền mua muối đi mua gạo là chết… Tất cả bó cứng như vậy thì còn việc gì để ông làm, năng động, sáng tạo vào đâu nữa, tất cả theo một cái máy”, Tổng Bí thư phân tích.
“Nhiều lúc tôi tự hỏi nhàn nhất là ông Chủ tịch thành phố, tất cả phân bổ xong hết rồi, còn việc gì mà làm. Đất một mét thôi cũng không được điều chỉnh, tiền cũng như thế. Thế thì làm sao mà còn quyết định được việc gì? Nhà đầu tư đến bảo làm gì có đất để ông đầu tư, tất cả được phân bổ hết rồi, thế thì hàng ngày ông làm việc gì ?”, Tổng Bí thư nói thêm.
Phiên họp sáng 13/2.
Nguy cơ tụt hậu ngày càng lớn
Một vấn đề quan trọng nữa là năng lực cạnh tranh của thị trường, bộ máy nhà nước phải tính đến việc đó. Điều này ảnh hưởng đến vị thế của quốc gia trên trường quốc tế. Nhìn lại 40 năm đổi mới, thành quả của chúng ta rất vĩ đại, nhưng nhìn sang xung quanh thì quá chậm, khả năng cạnh tranh quốc gia rất khó khăn.
Điều này được Tổng Bí thư dẫn chứng bằng nhiều ví dụ từ quá trình phát triển mạnh mẽ của các nước xung quanh như Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc… với xuất phát điểm thấp nhưng nay đã vượt xa Việt Nam. Chẳng hạn Trung Quốc thời điểm trước cải cách có thu nhập bình quân đầu người khoảng 300 – 400 USD nhưng nay đã đến khoảng 12.000 – 15.000 USD, trong khi Việt Nam mới ở mức 5.000 USD. Ngay cả trong ASEAN, Việt Nam cũng đang khó lòng theo kịp Malaysia nếu không có sự thay đổi, cải cách.
Nguy cơ tụt hậu này, theo Tổng Bí thư, đã được Đảng ta nhận định từ nhiều năm trước và hiện nay đang càng phức tạp hơn. Bởi thế giới đang phát triển rất nhanh, cả về vị thế quốc gia và vị thế phát triển con người. Trong một xã hội phát triển của một đất nước phát triển, nhu cầu của người dân là phải được chăm sóc, được học hành, được tự do làm giàu và phát triển, mục tiêu này phù hợp với lợi ích của Nhà nước, của Đảng. Người dân phải được làm chủ, quyền làm chủ phải thực sự, có cơ chế về dân chủ, củng cố cho nền dân chủ. Việc đó là mục tiêu của chúng ta, Tổng Bí thư khẳng định.
Theo đó, phải tính đến cơ chế về hành pháp, công bằng về pháp quyền, tính dân chủ, mức độ liêm chính của Chính phủ, của Nhà nước. Đây chính là những tiêu chí để đánh giá hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng của bộ máy nhà nước, của cơ quan, của chính quyền.
Thực tiễn này đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ để thực hiện, bởi đây cũng là xu hướng của thế giới trong đánh giá hiệu lực, hiệu quả của chính quyền. Ngân hàng thế giới cũng sẽ dựng bộ chỉ số về hiệu quả của Chính phủ, trên cơ sở đó đưa ra chỉ số quản trị toàn cầu và Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ./.
